Produkty jednorazowego użytku

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko zobowiązała Państwa członkowskie do wprowadzenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania dyrektywy do dnia 3 lipca 2021 r. W tym celu powstał projekt ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw, którego zadaniem jest transpozycja przepisów do polskiego prawa.

Podstawowym celem dyrektywy jest ograniczenie stosowania produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego i zapobieganie ich negatywnemu wpływowi na środowisko, w szczególności na środowisko wodne, oraz na zdrowie człowieka. W nowelizacji pojawiły się definicje związane ze sprzętem przeznaczonym do połowów i z produktami jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego. Poszerzono listę podmiotów podlegających pod obowiązki ustawy o podmioty wprowadzające do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne, produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego a także wyroby tytoniowe.

Nowelizacja przewiduje obowiązek pobierania opłaty za opakowania jednorazowego użytku przez jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne, w których oferowane są opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego bądź posiłki w tych opakowaniach, której celem jest zniechęcenie konsumentów do nabywania jednorazowych opakowań. W projekcie ustalono górną stawkę opłaty za sztukę opakowania, która wynosi 1 zł. Zysk nie trafi jednak do sprzedawców a do Narodowego Funduszu. Jednocześnie sprzedawcy będą mieli obowiązek zapewnienia alternatywnych opakowań, wytworzonych z materiałów innych niż tworzywo sztuczne bądź opakowań wielokrotnego użytku. Coraz częściej będziemy zatem spotykać w kawiarniach kawoszy z własnymi kubkami.

W projekcie ustawy wyszczególniono produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, których wprowadzania zakazuje się z dniem 3 lipca 2021 r. Będą to patyczki higieniczne (z wyjątkami), sztućce, talerze, słomki (z wyjątkami), mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów, pojemniki na posiłki, pojemniki na napoje i kubki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego, w tym ich zakrętki i wieczka a także produkty wykonane z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Ustawa przewiduje definicję oksydegradowalnych tworzyw sztucznych, przez które należy rozumieć materiały z tworzywa sztucznego zawierające dodatki, które pod wpływem utleniania prowadzą do rozpadu tych materiałów na mikrofragmenty lub do ich rozkładu chemicznego. Mówiąc krótko są to tworzywa, które przyczyniają się do powstawania mikroplastiku zalegającego w środowisku i dostającego się do łańcucha pokarmowego, które nie nadają się do recyklingu. Wyjątek od zakazu będą stanowić produkty zakupione przed dniem wejścia w życie ustawy, które będą mogły być sprzedawane do czasu wyczerpania zapadów. Ponadto wprowadzono obowiązek oznakowania produktów jednorazowych wykonanych z tworzywa sztucznego i ponoszenia kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów powstałych z produktów przez wprowadzającego do obrotu te produkty.

Zapisy nowelizacji odnoszą się również do wprowadzających do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne. Odpowiedzialność zatem spocznie m.in. na producentach sieci rybackich. Ich obowiązkiem będzie m.in. zorganizowanie i sfinansowanie zbierania, transportu i przetwarzania zawierających tworzywa sztuczne narzędzi połowowych stanowiących odpady. Ponadto przedsiębiorcy ci będą mieli obowiązek osiągania minimalnego rocznego poziomu zbierania, zawierających tworzywa sztuczne, narzędzi połowowych stanowiących odpady.

Wiedza społeczeństwa dotycząca jednorazowych wyrobów z tworzywa sztucznego i postępowania z nimi będzie szerzona dzięki obowiązkowi prowadzenia, przez wprowadzającego do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne, publicznych kampanii edukacyjnych. Powinny one uwzględniać m.in. informacje o szkodliwym wpływie na środowisko i ludzi niewłaściwego postępowania z odpadami powstałymi z produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz z odpadami narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne, konieczności prowadzenia selektywnego zbierania tych odpadów, dostępnych systemach zbierania i recyklingu a także dostępnych na rynku alternatywnych produktach jednorazowego lub wielokrotnego użytku.

Projektowana ustawa zawiera przepisy karne i wysokość administracyjnych kar pieniężnych za nieprzestrzeganie przepisów. Znalazły się w niej również zapisy związane z wpisem do rejestru, prowadzeniem ewidencji, składaniem sprawozdań oraz zapewnieniem odpowiedniego poziomu zbierania, odzysku i recyklingu odpadów powstałych z produktów podlegających pod ustawę. Aktualnie projekt zostanie przekazany do opiniowania, w jakim kształcie przepisy zostaną przyjęte przekonamy się z pewnością niebawem. Postęp prac nad projektem można śledzić na strona RCL: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12345305/katalog/12777259#12777259