Postępowanie kompensacyjne

W 2014 roku do polskiego porządku prawnego wprowadzono nowe narzędzie mające umożliwić poprawę jakości powietrza – postępowanie kompensacyjne.

Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, w terminie do 30 kwietnia każdego roku, dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu za rok poprzedni. W przypadku, gdy na danym obszarze stwierdzone zostaje przekroczenie poziomów dopuszczalnych wydanie pozwolenia na emisję dla nowej lub w istotny sposób zmienianej instalacji staje się możliwe wyłącznie po przeprowadzeniu postępowania kompensacyjnego.

Podstawowym założeniem postępowania kompensacyjnego jest konieczność dokonania redukcji emisji z innej instalacji lub ze źródeł spalania paliw eksploatowanych przez osoby fizyczne. Redukcja emisji musi wynosić 130% emisji planowanej. Czyli chcąc emitować np. dodatkowe 100 kg pyłu PM2.5, prowadzący instalację musi najpierw zapewnić redukcję 130 kg tej substancji z innej instalacji na terenie gminy lub, jeżeli organ wyrazi zgodę, na terenie gminy sąsiedniej. Narzędzie to ma umożliwiać rozwój biznesu w danej strefie przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłej poprawy jakości powietrza. Warto tutaj zaznaczyć, że ustawodawca nie zdefiniował pojęcia gminy sąsiedniej. Choć naturalnym wydaje się, że powinny one mieć bezpośrednią granicę administracyjną to w kontekście zanieczyszczenia powietrza nie jest to takie oczywiste. Sposób rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń jest złożony i zależy od wielu czynników, takich jak efektywna wysokość emitora czy rozkład róży wiatrów. Przekroczenie poziomów dopuszczalnych na terenie gminy mogą zatem powodować źródła zlokalizowane w gminie niesąsiadującej (w sensie administracyjnym) z nią bezpośrednio. W takim przypadku ocena czy wyrazić zgodę na dokonanie redukcji z instalacji w innej gminie należy do organu prowadzącego i powinna być poprzedzona stosowną analizą.

Chcąc złożyć wniosek o wydanie pozwolenia na emisję z przeprowadzeniem postępowania kompensacyjnego musimy załączyć do niego zgodę uczestników postępowania kompensacyjnego na dokonanie redukcji emisji z ich instalacji. Może nim być inny podmiot prowadzący instalację lub osoba fizyczna, która zgodziła się na trwałą likwidację źródła spalania paliw stałych. W praktyce polega to na sfinansowaniu przez wnioskodawcę likwidacji kotłów na paliwo stałe u mieszkańców na terenie danej gminy lub zmianie pozwolenia dla innej instalacji.

Pozwolenie wydane z przeprowadzeniem postępowania kompensacyjnego staje się wykonywalne po spełnieniu warunków określonych w art. 229 ustawy. W przypadku, gdy uczestnikiem postępowania był inny prowadzący instalację wymagającą pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów lub pozwolenia zintegrowanego nasze pozwolenie stanie się wykonywalne dopiero w momencie, gdy ostateczne staną się decyzje redukujące emisje z tych instalacji. Wystąpić o zmianę takiego pozwolenia może jedynie jego beneficjent dlatego warto podpisać z uczestnikiem postępowania stosowną umowę, regulującą wszystkie kwestie formalne takiej transakcji. W przypadku, gdy uczestnikami naszego postępowania były osoby fizyczne, u których dokonywaliśmy likwidacji źródeł spalania paliw stałych, konieczne będzie uzyskanie od wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zaświadczenia potwierdzającego redukcje emisji substancji. Zaświadczenie to wydaje się na wniosek planującego budowę nowej instalacji.

Choć założenie postępowania kompensacyjnego wydaje się być słuszne, umożliwia przecież rozwój biznesu i prowadzi do poprawy jakości powietrza, to stanowi ono dodatkowe obciążenie przedsiębiorcy w procesie inwestycyjnym. Konieczność jego przeprowadzenia należy zatem wziąć pod uwagę nie tylko przy planowaniu harmonogramu inwestycji, ale przede wszystkim przy ustalaniu jej budżetu. „Zakup” redukcji emisji w ilości 1 tony pyłu rocznie, w niektórych regionach Polski, może kosztować nawet ponad milion złotych.